Ayurveda constituties, (sub)dosha’s en typen

Ayurveda constituties

Ieder mens wordt geboren met een eigen unieke combinatie van de vijf elementen (aarde, water, vuur, lucht en ether) en de drie bio-energetische krachten (vata, pitta en kapha).

Wanneer deze combinatie door onze manier van leven verstoord wordt, raken wij uit balans. Ayurveda is erop gericht om de balans tussen de drie bio-energetische krachten – de tridosha’s – te herstellen.

De eerste is prakruti, dat is de geboorteconstitutie en de tweede is vikruti, dat is de verworven constitutie. De geboorteconstitutie, prakruti, is net als je genetische blauwprint onveranderlijk. De verworven constitutie, vikruti, is echter onderhevig aan veranderingen. Wanneer de geboorteconstitutie erg veel verschilt van je verworven constitutie spreken we van ‘uit balans zijn’.

In de Ayurveda zijn twee soorten constituties van belang:

Dosha’s en typen

Dosha betekent in het Sanskriet “Dat wat verandert”.
De drie energetische krachten die we vata, pitta en kapha noemen zijn voortdurend aan verandering onderhevig. Vandaar dat we vaak spreken over vata-, pitta- of kapha-dosha’s.

Bij de vikruti (verworven constitutie) spreken we over vata-dosha, pitta-dosha en kapha-dosha of een samenstelling van twee dosha’s bijvoorbeeld vata-pitta-dosha. Dat komt omdat bij vikruti de vata, pitta en kapha bio energieeën voortdurend veranderen. Bij de prakruti (geboortconstitutie) ligt dat anders. Daar spreken we van typen. Je bent een vata-type, pitta-type of kapha-type of een combinatie van deze krachten. Hier verandert de bio-energie niet.

Kenmerken van een vata-type

De kenmerken van een vata-type zijn:

Fysiek

Een tenger postuur
Doorgaans een droge huid
Nerveus van aard
Snel pratend en bewegend
Kan moeilijk stil zitten
Lichte slaper, neigt naar slapeloosheid
Snel van begrip, maar vergeet ook weer snel
Moet regelmatig eten
Zwakke tot trage spijsvertering (snel gasvorming)

Emotioneel

Raakt snel vermoeid
Perfectionistisch neigt naar een drang
Geneigd zich snel zorgen te maken
Loopt snel
Minder lichaamskracht dan de anderen
Doet alles heel snel
Kan niet goed tegen koffie (wordt snel nerveus en krijgt snel last van suikerspiegelschommelingen)
Houdt van snoepen (zoet), wordt rustig door zoet
Neigt tot ‘te’ snelle besluitvorming

Kenmerken van een pitta-type

De kenmerken van een pitta-type zijn:

Fysiek

Normaal postuur, het lichaam is niet erg stevig
Gemiddelde lichaamskracht en normaal uithoudingsvermogen
Heeft een afkeer van warmte en zonnebaden
Ondernemend en heeft uitdagingen nodig
Blozende gelaatskleur, vaak sproeten en oneffenheden

Emotioneel

Bij stress neiging tot prikkelbaarheid en boosheid
Ambitieus, gedreven, fanatiek, veeleisend, kritisch
Loopt met vastberaden tred
Houdt zich bezig met de grote lijnen en is daardoor een goede manager
Enthousiast
Houdt van vlees, koffie en alcohol
Houdt van ‘koud’ eten (rauwkost, ijs, salades)

Kenmerken van een kapha-type

De kenmerken van een kapha-type zijn:

Fysiek

Over het algemeen stevig tot zwaar gebouwd
Is in staat tot grote lichamelijke kracht en groot uithoudingsvermogen
Heeft de neiging om snel aan te komen
Constante energie
Langzame en gracieuze bewegingen
Neemt niet snel informatie op, maar onthoudt des te beter
Langzame vertering
Houdt van calorierijke voedingsmiddelen
Diepe en lange slaap

Emotioneel

Kan goed met stress omgaan
Loyaal, verdraagzaam, hartelijk, vergevingsgezind
Emotionele eter (zoekt snel troost met eten)
Ontwaakt langzaam, blijft lang in bed liggen en heeft koffie nodig om goed wakker te worden
Functioneert het beste in de middag

Dhatu's = weefsels

het lichaam bestaat uit zeven basis weefsels.

Deze dhatu's vormen de hele structuur van het lichaam, zorgen voor de werking van alle organen, systemen en alle lichaamsdelen.

Zij spelen een heel belangrijke rol bij de ontwikkeling en voeding van ons lichaam. De ene dhatu komt uit de andere, als een van deze dhatu's minder goed functioneert, dan wordt vorming van de volgende dhatu ook beïnvloedt.

De hele procesvorming van de eerste tot de laatste dhatu duurt 28 dagen:

Rasa dhatu - bloedplasma
Rakta dhatu - bloed
Mamsa dhatu - spierweefsel
Meda dhatu - vetweefsel
Asthi dhatu - botweefsel
Majja dhatu - merg- en zenuwweefsel
Shukra dhatu - voortplantingweefsel

Zeven dhatu's maken samen met agni deel uit van het natuurlijke immuniteitssysteem van het lichaam.

Elke verstoring in het evenwicht tussen vata, pitta en kapha heeft direct invloed op de dhatu’s. De gezondheid van de dhatu’s kan in stand worden gehouden door zoveel mogelijk te doen om het evenwicht tussen vata, pitta en kapha te handhaven. Door rust, reinheid en regelmaat in je leven te brengen zorg je voor deze balans. Goede voeding en een gezonde leefstijl omdat wij zijn wat we eten, denken en doen.

1 Rasa dhatu (Plasma):

Rasa dhatu is voedingsvloeistof en plasma. Het wordt omgezet uit de voedingssappen en zorgt voor voeding van alle weefsels, organen en orgaansystemen. Het plasma en de lymfevloeistof circuleren door het hele lichaam. Plezier, tevredenheid en voldoening zijn het kenmerk van een optimale Rasa dhatu.

2 Rakta dhatu (Bloed):

Rakta dhatu zijn de rode bloedlichaampjes. Het voorziet alle lichaamsweefsels en de vitale organen van zuurstof en houdt het leven in stand. Geduld, weerstandsvermogen, kracht en vitaliteit zijn de kenmerken van een Rakta dhatu. Supplementaire stoffen (updhatus) van rakta dhatu zijn de pezen, bloedvaten en motorische zenuwen.

3 Mamsa dhatu (Spieren):

Mamsa dhatu is het vlees en spierweefsel. Het bedekt de delicate vitale organen, zorgt voor de bewegingen van de gewrichten en handhaaft de fysieke kracht van het lichaam. Kracht, conditie, stevigte en bekwaamheid zijn de kenmerken van een optimale Mamsa dhatu. Supplementaire stoffen (updhatus) van mamsa dhatu zijn de gewrichtbanden en de huid.

4 Meda dhatu (Vetweefsel):

Meda dhatu is het vetweefsel. Het houdt de smering en vettigheid van alle lichaamsweefsels in stand. Comfort, veiligheid en bescherming zijn de kenmerken van een optimale Meda dhatu. Supplementaire stof (updhatu) van meda dhatu zijn de tastzintuigen en zweet.

5 Asthi dhatu (Botten):

Asthi dhatu is de beenderstructuur van het lichaam. Het zorgt voor en handhaaft de vorm van de basisstructuur van het lichaam. Zelfvertrouwen, snelheid en nauwkeurigheid zijn de kenmerken van een optimale Asthi dhatu. Supplementaire stoffen (updhatus) van asthi dhatu zijn de tanden.

6 Majja dhatu (Beenmerg en zenuwweefsel):

Majja dhatu is het beenmerg- weefsel. Het vult het beenachtige weefsel en brengt de motorische en zintuiglijke impulsen over. Balans en coördinatie zijn de kenmerken van een optimale Majja dhatu. Majja dhatu heeft geen supplementaire stoffen (updhatus).

7 Shukra dhatu (voor mannen) Artava dhatu (voor vrouwen):

Dit zijn de voortplantingsweefsels en -vloeistoffen. Zij zijn voor de scheppende kracht, de voortplanting. Dynamiek en passie zijn de kenmerken van optimale shukra dhatu (updhatus). Shukra dhatu heeft geen supplementaire stoffen (updhatus).

Onze immuniteit is het eindresultaat van de goede ontwikkeling en functionering van elk van de dhatus. Het is het wezen van alle dhatus. Goede werking van de dhatus geeft ons glans, geestdriftige uitstraling, enthousiasme, speelsheid en veerkracht.

Fysiologie van verschillende onderverdelingen van bio-energieen

Soort bio-energie	Locatie	Fysiologische functie
Bio-energieën van beweging: Vata Subdoshas, voor meer balans: rust, regelmaat en warmte
1. Apana, aarde	Dikke darm en bekkenorganen	Verwijderen van ontlasting, urine, zaad en menstrueel bloed. Voortgang van het werkproces, gas, opgeblazen. Routine is belangrijk! Pijn, psychisch instabiel, angsten, rugklachten
2. Samana, vuur	Maag en dunne darm	Onderscheiding en assimilatie van de eindproducten van voedsel. Opgezette buik, oedeemvorming, gasvorming, verteringsproblemen.
3. Vyana, water	Hart, bloedcirculatie	Helpt bij het functionenen van de kanalen van de bloedsomloop, droge huid, koud hebben. Angst, bezorgdheid, stress, slechte bloedsomloop, gapen, zweten, hoge bloeddruk, onregelmatig hartritme.
4. Udana, lucht	Borst, Keel, longen	Spraak en stem, algemene vermoeidheid, onzekerheid, droge hoest, keelpijn, ontstoken amandelen, oorpijn
5. Prana, ether	Hart en hersenen	Ademen en inslikken van voedsel, sensory perception, inspiratie, zorgen, overactieve geest, de hik, angst, slapeloosheid, astma, zorgen, stress, hoofdpijn door spanning, ademhalingsklachten
Bio-energieën van assimilatie: Pitta Subdoshas
1. Sadhaka, lucht	Hart en hersenen, hoofd	Hartzeer, verdriet, besluiteloos, Zien. Conversie van externe waarneming, voor inwendige herkenning. Verlangen, drive, spiritualiteit, denken, leren, begrijpen. In het rood: workaholic, overwerkt, perfectionist, demanding, emotioneel onevenwicht, geheugen verlies.
2. Alochaka, ether	Oog	Conversie van externe visuele impulsen, gezichtsproblemen, ontbrekende inzichten, bloodshot eyes
3. Bhrajaka, aarde	Huid	Handhaaft temperatuur en kleur van de huid; reguleert de huidabsorptie, Stress, uitslag, acne, zweren, koorts, huid allergieen
4. Ranjaka, water	Maag, lever en milt	Secundaire vertering van voedsel en vorming van bloedweefsels. Toxines uit het bloed verwijderen, kwaadheid, huidontstekingen, bloedarmoede, Early graying
5. Packaka, vuur	Maag, dunne darm	Maagzuur, Primaire conversie en vertering van voedsel, enzymen en voedingsstoffen, Maagbranden, maagzweer, onrelmatige spijsvertering, maagzweren.
Bio-energieën van cohesie: Kapha Subdoshas
1. Tarpaka, ether	Hersenen, geheugen, holtes, sinussen	Smering, voeding en bescherming van hersenen en ruggenmerg, neusverstoppingen, hooikoorts
2. Bodhaka, water	Mond en tong, keel	Smaakbescherming door smaakherkenning
3. Sleshaka, lucht	Gewrichten	Smering van Gewrichten, bij disbalans mogelijk zwelling, sinus problemen, pijnlijke gewrichten
4. Avalambaka, aarde	Borst, Hart, Longen, bloeddruk	Smering en voeding van de mediastinale organen, astma, bronchitis, hartproblemen, obesitas, ademhalingsproblemen, pijn in onderrug
5. Kledaka, vuur	Maag	Vertering en neutralisering van zuur voedsel. Beschermt het maagslijmvlies, verzwakte spijsvertering.